Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Mimarlık Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Gülay Çetinkaya Çiftçioğlu’nun “Sosyo-ekolojik açıdan verimli karasal ve deniz peyzajlarının dayanıklılığının değerlendirilmesi: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden Lefke Bölgesi Örneği” konu başlıklı makalesi, Science Citation Index (SCI) veri tabanında yer alan, Hollanda’da basılan uluslararası hakemli ‘Ekolojik İlkeler Dergisi’nde (Journal of Ecological Indicators) yayınlandı.

Çiftçioğlu, Ekolojik İlkeler Dergisi’nin başlıca araştırma alanlarını ekolojik ve çevresel ilkelerin izlenmesi, değerlendirilmesi ve ilkelerin yönetimine ilişkin faaliyetler olarak açıkladı.

Sosyo-ekolojik peyzajlar insanın doğayla uyumlu faaliyetleri sonucunda oluşur ve gelişir

Sosyo-ekolojik peyzajların sosyal ve ekolojik sistemlerin karşılıklı uyum içinde olduğu, kendi kendini sürdürebilen, belirsizlikler, sorunlar ve değişen koşullara uyum sağlama kapasitesine sahip, insan-doğa odaklı peyzajları ifade ettiğini belirten Çiftçioğlu, biyolojik ve kültürel çeşitlilik açısından zengin olan bu peyzajların, insanın doğayla uyumlu faaliyetleri sonucunda oluştuğunu ve geliştiğini dile getirdi. Soyo-ekolojik peyzajların temel amacını biyo-fiziksel çevrenin korunması ve yerel toplumların sürdürülebilir yaşam modellerinin devamlılığını sağlamak olarak açıklayan Çiftçioğlu, bu peyzajların özellikle yerel toplumlara yiyecek, yakacak, hava kalitesini düzenleme, estetik kalite, kültürel kimlik ve mekan duygusu gibi birçok yararlar sunduğunu söyledi.

Karasal ve deniz peyzajlarının her ikisini içeren ve belirtilen sosyo-ekolojik peyzaj özelliklerine sahip bu peyzaj tipleri için uluslararası düzeyde “sosyo-ekolojik açıdan verimli karasal ve deniz peyzajları (social-ecological production landscapes and seascapes)” ifadesinin kullanıldiğini belirten Çiftçioğlu, bu peyzajların dayanıklılığının/sağlamlığının oluşturulmasının ve güçlendirilmesinin biyolojik çeşitliliğin korunması, gıda güvenliği ve sürdürülebilir yerel yaşam modellerinin desteklenmesine katkı sağladığına dikkat çekti.

Lefke Bölgesi’nin karasal ve deniz peyzajlarının bozucu faktörlerin etkisi karşısında dayanıklılığı araştırıldı

“Günümüzde bu peyzajların korunması ve dayanıklılığının desteklenmesi küresel düzeyde önemli bir konu olmuştur” diyen Çiftçioğlu, araştırmasının amacını; KKTC’nin Lefke Bölgesi’ndeki sosyo-ekolojik açıdan verimli karasal ve deniz peyzajlarının dayanıklılığının bir dizi indikatörler ile değerlendirilmesini kapsadığını dile getirdi. Lefke Bölgesi’ndeki başlıca karasal ekosistemleri çam ormanı, maki bitki topluluğu ve tarım alanları oluşturduğunu, deniz peyzajını ise, kıyıların ve deniz ekosistemlerinin oluşturduğunu belirten Çiftçioğlu, araştırmasında arazi anket çalışmasını Lefke Bölgesindeki 12 köyde gerçekleştirdiğini, doğayla sürekli etkileşim halinde olan yerel halk, çiftçiler, balıkçılar, bitki ve mantar toplayıcıları, yerel kurumlar ve akademisyenler olmak üzere toplam 106 kişi ile görüşüldüğünü, katılımcıların ana ekosistemlerin dayanıklılığını 1-5 ölçeğinde (1: çok düşük; 5: çok yüksek) değerlendirdiklerini ifade etti. Elde edilen verilen değerlendirilmesi sonucunda, Lefke Bölgesindeki çam ormanı, maki formasyonu, kıyı ve deniz ekosistemlerinin dayanıklılığının düşük, tarım sisteminin dayanıklılığının orta (3,44) ve sosyal sistemin dayanıklılığının düşük (2,53) olarak belirlendiğini söyleyen Çiftçioğlu, Lefke Bölgesi sosyo-ekolojik açıdan verimli karasal ve deniz peyzajlarının toplam dayanıklılığının ise düşük (2,94) olarak hesaplandığını açıkladı. Çiftçioğlu, “Sonuç olarak; biyolojik çeşitliliğin korunması, gıda üretimi ve yerel yaşamların sürdürülebilirliği için Lefke Bölgesi sosyo-ekolojik peyzajlarının dayanıklılığının geliştirilmesi ve güçlendirilmesine ihtiyaç vardır. Bu doğrultuda ise, Dünya Doğayı Koruma Örgütü’nün-IUCN Korunan Peyzajlar yaklaşımının entegrasyonu gibi potansiyel stratejiler önerilmiştir” dedi.