Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Tıbbi Mikrobiyolog Yrd. Doç. Dr. Yağmur Ekenoğlu Merdan bulaşıcı hastalıklardan korunma yolları hakkında bilgiler verdi.

“Bulaşıcı hastalıklar insandan insana, hayvandan insana veya bir kaynak aracılığı ile insanlara geçebilen enfeksiyon hastalıklarıdır. Enfeksiyon hastalıkları bakteri, virüs, parazit gibi mikroorganizmaların neden olduğu hastalıklardır. Bütün enfeksiyon hastalıkları bulaşıcı değildir. Bulaşıcı hastalıklar kimi zaman hafif seyirli olabildiği gibi, çok ciddi enfeksiyonlar hatta ölümlere sebep olabilmektedir. Bulaşıcı hastalıkların en önemli özelliği bulaşıcı olması nedeni ile yayılarak çok sayıda insana bulaşabilir hatta salgınlara neden olabilmeleridir” diyen Merdan, yayılmayı ve salgınları önleyebilmek adına gerekli önlemlerin alınması ve aşılama ile bulaşıcı hastalıkların çoğundan korunmanın mümkün olduğunu söyledi.

Bulaşıcı hastalıklar insanlara çeşitli yollardan bulaşabilir

Bulaşıcı hastalıkların insanlara çeşitli yollardan bulaşabileceğini belirten Merdan, solunum yolu, kan yolu, cinsel yol, gıdalardan, hayvanlardan veya vektörler dediğimiz taşıyıcı canlılar ile bulaşma görülebileceğini ifade etti.

“Solunum yoluyla bulaşan hastalıklar, direk temas ile bulaşabileceği gibi, hava yolu ve damlacık yolu ile de bulaşabilir. Hava yolu ile bulaşan mikroorganizmaları içeren partiküller havada uzun süre asılı kalır ve hava akımları ile geniş alanlara yayılabilirler. Hava yoluyla bulaşan hastalıklardan en önemlisi veremdir (tüberküloz)” diyen Merdan, damlacık yoluyla bulaşan hastalıklarda hastadan konuşma, gülme, hapşırma, öksürme ile çıkan enfekte salgılar havada 1-2 metre kadar yayılarak yakındaki kişinin ağız, burun, göz dokularında yerleşebileceğini ve hastalığın bulaşabileceğini dile getirdi. Merdan, “Bu yolla bulaşmanın en önemli örnekleri ise grip ve Covid-19’dur. Tüm solunum yoluyla bulaşan hastalıklardan korunmada en önemli faktörler hasta kişilerle aramıza mesafe koymak, el hijyenini sağlamak, kapalı ve kalabalık ortamlarda bulunmamaktır” diyerek, öksürük ve hapşuruğumuzu tek kullanımlık bir mendil veya dirsek içimizle kapatmanın, ortamları sık sık havalandırmanın ve el hijyenine dikkat etmenin oldukça önemli olduğunu vurguladı.

Kan yoluyla bulaşabilen hastalıkların bir çoğu aynı zamanda cinsel yolla da bulaşabilmekte olduğunu ifade eden Merdan, “HIV, Hepatit B ve Hepatit C en önemli örneklerindendir. Bu hastalıklardan korunmak için; korunarak cinsel birliktelik yaşamak, partner sayısını azaltmak gibi önlemlerin yanı sıra kan yoluyla bulaşı engellemek için akapuntur, dövme iğneleri, manikür setleri, traş bıçakları gibi malzemelerin tek kullanımlık veya kişiye özel olması gerekmektedir” dedi.

Gıda kaynaklı enfeksiyonlardan korunmada en önemli şart el ve genel mutfak hijyeni

Gıda kaynaklı enfeksiyonlardan korunmada en önemli şartın el ve genel mutfak hijyeni olduğunu belirten Merdan, “Bunun dışında güvenli gıda tüketmek için, gıdaları doğru ısıda muhafaza etmek, yeterli pişirmek, yeterli yıkamak veya temizlemek, pişmiş gıdalar ile çiğ gıdaları temas ettirmemek gereklidir” dedi.

Merdan, “Zoonozlar omurgalı hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklardır. Zoonozlara en önemli örnekleri Bruselloz, Salmonelloz ve Q ateşidir. Özellikle Brucelloz bölgemizde önemli bir halk sağlığı sorunudur ve koyun, keçi, sığır gibi hayvanların sıvılarıyla direk tamasla ve süt ve süt ürünlerinden bulaşır. Bulaşı engellemek adına en önemli korunma yolu pastörize süt ve süt ürünleri kullanmaktır” dedi.

Merdan açıklamasına şöyle devam etti; “Vektör kaynaklı hastalıklarda mikroorganizmalar, canlı bir organizmaya aktaran pire, kene ya da sivrisinek gibi bir ara taşıyıcı (vektör)  ile bulaşır. Daha çok tropikal bölgelerde görülür. Sıtma sivrisineklerle, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ise kenelerle bulaşan vektör kaynaklı hastalıklardandır. Bu hastalıklardan korunmada en önemli unsur haşere kontrolünün doğaya zarar vermeyecek şekilde yapılmasıdır. Ayrıca sinek, kene, pire gibi canlıların bol bulunduğu yerlere gidenler, açık renkli giysileri giyinmeyi tercih etmeli, vücudu örten kıyafetler giyilmeli, pantolon paçalarını çorap içine almalı, dönüşte vücut mutlaka özellikle kene, bit ve pire yönünden kontrol edilmelidir”.

Bulaşıcı hastalıklar ve salgınlarla mücadelede en önemli silahımız aşı

Merdan son olarak, “Bulaşıcı hastalıkları önlemenin en önemli yolu korunmak ve yayılımı engellemektir. Bunun için en önde gelen yöntem özellikle el hijyeninin sağlanması, genel kişisel hijyen kurallarına uyulması, hasta kişilerden uzak durmak veya koruyucu önlemlerle hastaya yaklaşılmasıdır. Bulaşıcı hastalıklardan korunmanın en önemli yollarından biri de aşılamadır. Aşılama ile toplum bağışıklığının sağlanmasıyla sadece aşılanan bireyler değil toplumdaki tüm bireyler korunabilmektedir. Bulaşıcı hastalıklar ve salgınlarla mücadelede en önemli silahımızın aşı olduğunu unutmamalıdır. Bugün aşı ile birçok enfeksiyon hastalığı artık çok nadir görülmektedir. Aşılama programlarının başarısıyla birçok hastalık görülmeyecek şekilde azaltılmış ve ya elimine edilmiştir ve edilecektir” dedi.