Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Mimarlık Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Gülay Çetinkaya Çiftçioğlu’nun “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Lefke Bölgesi’nde Sosyo-Ekolojik Açıdan Verimli Karasal ve Deniz Peyzajlarının Sağladığı Temel Karasal ve Deniz Ekosistem Hizmetlerinin Belirlenmesi” konu başlıklı makalesi, Science Citation Index Expanded (SCIE) veri tabanında yer alan, Hollanda’da basılan uluslararası hakemli bir dergi olan Çevre, Kalkınma ve Sürdürülebilirlik Dergisin’de (Journal of Environment, Development and Sustainability) yayınlandı.

Çiftçioğlu, Çevre, Kalkınma ve Sürdürülebilirlik Dergisi’nin başlıca araştırma alanlarını, sosyo-ekonomik gelişmenin çevresel sonuçları, sürdürebilir kalkınma, sürdürebilir kalkınma indikatörleri, doğal kaynakların sürdürübilir kullanımı, çevre ve kalkınma arasındaki kompleks ilişkilerini kapsadığını açıkladı.

İnsan ve doğanın karşılıklı etkileşimi sonucunda oluşan, gelişen, biyolojik ve kültürel çeşitlilik açısından zengin olan sosyo-ekolojik peyzajların yerel toplumlara birçok ekosistem hizmetleri sunduğunu belirten Çiftçioğlu, ekosistem hizmetlerinin en detaylı tanımının 2005 yılında Birleşmiş Milletler tarafından küresel ekosistemlerin mevcut durumunun değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen Binyıllık Ekosistem Değerlendirmesi (Millenium Ecosystem Assessment, 2005) araştırma projesi kapsamında yapıldığının bilgisini verdi.

Ekosistemlerin insana sağladığı yararlar dört grupta sınıflandırılıyor

“Ekosistem hizmetleri; insanın ekosistemlerden elde ettiği yararları ifade etmektedir” diyen Çiftçioğlu, ekosistemlerin insana sağladığı yararların dört grupta sınıflandırıldığını, bu sınıfların; yiyecek, su, yakacak gibi temel, hava kalitesi ve iklimi düzenlemesi gibi düzenleyici, eğitim için olanak ve ekoturizm gibi kültürel, gıda üretimi ve su döngüsü gibi destekleyici yararlar olduğunu belirtti.

Araştırmasında, KKTC’nin Lefke Bölgesi’nde sosyo-ekolojik açıdan halen verimli olan karasal ve deniz peyzajlarının yerel topluma sağladığı temel ekosistem hizmetlerini  belirlediğini söyleyen Çiftçioğlu,bu amaç doğrultusunda yerel halkın karasal, yabani bitkiler, mantarlar, balık ve deniz tuzu gibi deniz ve kıyı ekosistemlerinden elde ettiği kaynak değerleri belirlediğini, bu kaynak değerlerin devamlılığının sağlanması için potansiyel önlemleri sorguladığını ifade etti. Çiftçioğlu, araştırma yönteminin Lefke Bölgesi sosyo-ekolojik peyzajlar, temel ekosistem hizmetleri ve peyzaj planlama arasındaki ilişkinin modellenmesi ve katılımcı bir yaklaşım izlenerek yerel halkın karasal, kıyısal ve deniz ekosistemlerinden elde ettiği kaynak değerlerin belirlenmesi olmak üzere iki bölümden oluştuğunu ifade etti. Araştırma kapsamında, Lefke Bölgesi’nin 12 köyünde Aralık 2015 ve Mart 2016 tarihleri arasında arazi çalışmaları gerçekleştirildiğini, ekosistemlerden elde edilen kaynak değerlerin belirlenmesi kapsamında 106 yerel halk (ör. çiftçi, balıkçı, yabani bitki ve mantar toplayıcısı) ile görüşüldüğünü dile getiren Çiftçioğlu, elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucunda yerel halkın karasal ekosistemlerden 49 bitki ve 5 mantar türü, deniz ekosistemlerinden ise 30 balık türünü kendi ihtiyacı için, alternatif gelir, doğa deneyimi, sosyalleşme, yerel türleri öğrenme gibi çeşitli amaçlar için toplandığının belirlediğini açıkladı.

Ayrıca, alternatif gelir sağlamak amacıyla deniz tuzu, narenciye çiçeği ve çam kozalağı toplandığını da söyleyen Çiftçioğlu, sonuç olarak, Lefke Bölgesi’nde karasal ve deniz peyzajlarının verimliliği ve sağladığı kaynak değerlerin devamlılığının sağlanması için KKTC’de ulusal peyzaj planlama stratejisinin ihtiyaç ve öneminin sorgulandığını ifade etti.