Lefke Avrupa Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yağmur Ekenoğlu  18-24 Kasım 2020 Dünya Antibiyotik Farkındalık Haftası nedeniyle bilgilendirmelerde bulundu. “Antibiyotikler, bakteriyel enfeksiyonları önlemek ve tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır. Bakteriyel enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılan ve insan sağlığı açısından büyük öneme sahip antibiyotik ilaçlar bakterilerin çoğalmasını önlemekte ve/veya bakterileri öldürerek etki göstermektedir. Antibiyotikler doğadaki mikroorganizmalardan doğal olarak üretilebileceği gibi laboratuvarlarda kimyasal yollarla yapay olarak da üretilmektedir” diyen Ekenoğlu, günümüzde antibiyotiklerin gereksiz ve akılcı olmayan kullanımının önemli bir sağlık sorunu olarak ortaya çıktığını belirtti.

“Toplumun ‘Akılcı ilaç kullanımı’ bilincini edinmesi, uygunsuz antibiyotik kullanımı sonucu oluşan bireysel ve büyük çoğunlukla halk sağlığı sorunlarını azaltabilir” diyen Ekenoğlu, antibiyotiğin gereksiz kullanıldığı durumları şöyle ele aldı;

•          Ateş yüksekliği antibiyotik gereksiz kullanımının en sık sebebidir. Antibiyotikler ateş düşürücü değildir. Ancak ateş yükselmesinde uzmana danışılmadan antibiyotik kullanımı çok yaygındır.

•          Enfeksiyon hastalıkları sonucu oluşan ateş  en sık üst solunum yolu enfeksiyonları olan; farenjit, larenjit, tonsillit, sinüzit gibi tablolarda görülür. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının % 75’ine virüsler neden olmakta ve antibiyotikler sadece bakteriyel hastalıklarda etkin olduğundan çoğunlukla antibiyotik kullanımı gereksizdir.

•          İshal vakalarının % 10-20’sinde antibiyotik verilmesi gerekir; gereksiz antibiyotik kullanımı bağırsaklarımızda bulunan faydalı ve bizim sağlığımızı koruyan bakterilerin dengesini olumsuz etkileyeceği için uygunsuz kullanımında ishalin iyileşme sürecini uzatabilir.

•          Grip, nezle gibi viral hastalıkların belirtileri gözlendiğinde genellikle doktora danışmadan kullanılan antibiyotikler yine en sık karşılaşılan uygunsuz antibiyotik kullanım biçimidir.

Ekenoğlu, bilinçsiz antibiyotik kullanımının çeşitli sağlık problemlerine neden olabileceğine söyleyerek olabilecek sağlık problemlerini şöyle belirtti; 

• Karaciğer ve böbreklerde harabiyet gelişmesi: Bazı antibiyotiklerin böbrekte kalıcı hasarlar bırakabildiği bilinmekte ve bu nedenle doktor önerisi olmaksızın gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılmalıdır.
• Antibiyotiklere karşı direnç gelişimi: Antibiyotiklere karşı direnç gelişmesinde ve yayılmasındaki en önemli neden uygunsuz antibiyotik kullanımıdır.
• Mantar enfeksiyonlarının oluşumu: Vücudumuzla bizle birlikte yaşayan milyarlarca bakteriler ve mantarlar gibi mikroorganizmalar sağlığımızın korunması açısından önemlidir. Fakat antibiyotiklerin etkileri normal flora olarak adlandırdığımız bu mikrop yapısını bozmaktadır.
• Bağırsaktaki probiyotiklerin kaybedilmesine neden olmaktadır: Antibiyotik kullanımı yine bağırsaklarımızda yaşayan yararlı bakterilerin de ölümüne neden olarak bağırsaklarımızdaki mikrobiyal dengenin bozulmasına ve dolayısıyla ishallere neden olabilmektedir. Bu durumu engellemek adına hekime danışmadan antibiyotik kullanmamak ve antibiyotik kullanırken probiyotik içerikli besinler tüketmek yararlı olur.
• Mali kayıplar: Uygunsuz ve gereksiz antibiyotik kullanımı hastanın sağlığının bozulmasına, tedavi süresinin uzamasına ve hastanın hastane yatış süresinin uzaması gibi nedenler sonucu iş gücü ve ciddi düzeyde tıbbi masraf artışına neden olmaktadır.

Ekenoğlu, bireylerin, akılcı antibiyotik kullanımı için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı; Antibiyotik kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız, antibiyotikleri doktorunuzun söylediği miktar ve sürelerde kullanınız, doktorunuz antibiyotiğe ihtiyacınız olmadığını söylediğinde asla antibiyotik talep etmeyin,   başkası için yazılmış antibiyotiği asla kullanmayın, antibiyotikler soğuk algınlığı, nezle ve gribi iyileştirmez ve başkasına bulaşmasını engellemez, kendinizi daha iyi hissetseniz bile tedaviniz tamamlanmadan antibiyotik kullanmayı kesmeyin, tedavi bittiğinde kalan antibiyotikleri saklamayın, paylaşmayın veya kullanmayın, enfeksiyonlardan korunmak için önlemler alın, hastalık sırasında ellerinizi ve çocuklarınızın ellerini sık sık yıkayın.

Uygun antibiyotik kullanım bilincinin kazanılması ve yaygınlaşmasında toplumun tüm katmanlarının rolünün bulunmakta olduğunu belirten Ekenoğlu, “Bu nedenle gereksiz antibiyotik kullanımına karşı herkesin el ele vermesi önem arz etmektedir” dedi.